Od kilkunastu stuleci ludzie poprzez swoją działalność kształtowali jego przestrzeń, nadając jej szczególny charakter. Pomimo utraty wielu zasobów kulturowych w wyniku zniszczeń w czasie II wojny światowej oraz nieprawidłowego stosunku do dziedzictwa kulturowego w okresie powojennym, spacerując po mieście wciąż możemy dostrzec ślady jego bogatej historii.
Zgodnie z art. 22 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2024 r. poz. 1294) prezydent miasta prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy.
W gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte:
1) zabytki nieruchome wpisane do rejestru;
2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków;
3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez prezydenta miasta w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Włączenie karty adresowej zabytku do gminnej ewidencji zabytków wymaga zawiadomienia właściciela lub posiadacza zabytku, do którego dołącza się odpowiednio potwierdzoną kopię karty adresowej zabytku, z tym że zawiadomienie to przesyła się najwcześniej 14 dni po przesłaniu zawiadomienia o zamiarze włączenia karty adresowej zabytku do gminnej ewidencji zabytków.
Gminna ewidencja zabytków nie stanowi formy ochrony konserwatorskiej wskazanej w ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, ale jest podstawą do sporządzania gminnych programów opieki nad zabytkami.
Ponadto zabytki ujęte w gminnej ewidencji zabytków są obejmowane ochroną konserwatorską na mocy ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ustaleniami ochrony w decyzjach lokalizacyjnych wydawanych na podstawie przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Zgodnie z art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 9 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tj. Dz.U. z 2024 r. poz.725) w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej w uzgodnieniu z właściwym konserwatorem zabytków.
Właścicielowi lub posiadaczowi zabytku indywidualnie ujętego w gminnej ewidencji zabytków przysługuje prawo do ubiegania się o dotację celową z budżetu Województwa Zachodniopomorskiego oraz Gminy Miasto Kołobrzeg na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy tym zabytku, na zasadach określonych przez właściwy organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.
Wydatki poniesione w roku podatkowym na wpłaty na fundusz remontowy wspólnoty mieszkaniowej lub spółdzielni mieszkaniowej utworzony, zgodnie z odrębnymi przepisami oraz na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane w zabytku nieruchomym znajdującym się ewidencji zabytków podlegają odliczeniu od podstawy obliczenia podatku dochodowego.